Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
urak artu
urde
urak artu. esapidea. Bainuetxera joan. Zestonara joan die urak artzera. Klem.
uramill, urámilla(k). izena. (Oñati) "Riada, ola de mar. Or datoz uramillak!: las aguas grandes después de la lluvia." (Izag Oñ) AMILLAK ERUAN: itsasoak eraman. Ik. amill.
urandra, urandria. (Eibar) triturus sp.. Tritón.
© Jaione Isazelaia
ur árbola, ur árbolia. (a). izena. . corylus avellana. Avellano. Ur arbolia esaten jau jateko urra batzen danian, aundixai, eta urritza esaten jau eskeretan egoten dana, silbestriai; urritza, urritz sastrakia. Don. Urrak ematen dituen arbola ezaguna. Berez sortutako ugari topa daiteke errekondotan, bide zaharretan etab. Berez sortutakoari URRITZa esaten zaio. Ik. urritz.
urardáo, urardáua. (b). izena. Ardoa eta ura nahasturik.   Mezcla de agua y vino. Mutikotan urardaua emuten zoskuen bazkalorduan.
uráts, urátsa. (d). izena. URETZ (ARAM.). Hatsa botatzen duen ura.   Agua sulfurosa. Balnearixotan egoten da uratsa, eta badie itturrixak emen inguruan be./ Uratsa, eztakik arrautza-ustel usaiña botatzen dabena? Klem. Uratsaz beti "arrautza-ustel usaiña" duela esan ohi da. Ik. arráutzaústel.
uráundi. 1. uraundí, uraundíxa. (b). izena. Uholdea, ufala.   Riada, inundación. Gure sobarrengo zubixa uraundixak eruan zeban. Sin. úfal. 2. uráundi, uráundixak. (c). izena. Ur sakonak. Lekuzkoetan, batik bat.   Aguas profundas. Ez juan uraundittara, eztakizu igarixan da./ Uraundittan ibiltzia gustatze jako. Pluralean. Sin. ur sákon.
urazal, urazala. (d). aditza. Agua poco profunda. NON kasuan ia beti:  URAZALIAN. A flor de agua, a poca profundidad. Urazalian zebitzen anborraiñak eskupetiakin arrapatzen zittuan. Ik. ur ázal.
urbatu, urbatua. (d). izena. (Oñati) "El pozo de agua." (Izag Oñ).
ur bédar. 1. ur bedar, ur bedárra. (d). izena. . Ihia. Junco. Ik. íxa. 2. ur bedar, ur bedarra. (d). izena. . sanicula europaea. Sanícula. (SB Eibetno).
urbédeinkatu, urbédeinkatua. (b). izena. Agua bendita. Urbedeinkatua etxetara partitzen zan Paskua egunian.
urbédeinkatu-ontzi, urbédeinkatu-ontzíxa. (b). izena. Agua benditera. Urbedeinkatu-ontzira jausi jako txapela.
urbéro, urberúa. (a). izena. Agua caliente. Urbero poltsiakin joaten da obera.
úrdai, úrdaixa. (a). izena. Tocino. Ik. irúgiarre, urdáiazpiko.
urdáiazpiko, urdáiazpikua. (a). izena. Jamón. Sin. pernill (Lein.). Sin. pernill.
urdáigaillu, urdáigaillua. (d). izena. Corteza de cerdo. Garixen kontrako erremeixue: urdeigailluaz kurtzie eiñ garixe dauen lekuen eta gero urdeigaillue ondo gorde (hortxe jak sekretue). Normalien hillabetien dana garbi. (AA ArrasEus, 195. o.). Ik. gáillu.
urdaigixarra, urdaigixarria. izena. "Tocino veteado.   Gixarria daukan urdaixa, zuri-zurixa izan biharrian." (SB Eibetno).
urdáill, urdáilla. (d). izena. Ganaduen sabela.   Tripa, estómago de ganado. Gaur egun tripa entzuten da gehiago. Ik. estómagu, urdail-zúlo.
urdail-zúlo, urdail-zulua(k). izena. Urdaila eta hezurren artean, alde banatan, sortzen den sakonunea, urdaila hutsik dagoenean.   El hueco que se forman en cada lado de la parte superior del estómago del animal cuando éste está vacío. Urdail-zuluak, beixak tripia utsik daukanian eukitzeittuan zuluak. Klem.
urdaiontzo, urdaiontzua. (d). izena. (Antzuola) URDAIUNTZO, ONTZO. "Cada una de las patas del cerdo con su carne: lau urdaiontzo." (Izag Antz).