Hiztegia
esnégoen, esnégoena. (d). izena. Esnegaina. Nata. Egosittakua baldin bada esnegoena. Egositta daonian, artzeko ero, esnegoena: “Ze goena daukan esne onek!”. Da bestela ola marmittian da egostekiai: “telia ein jakok”, ikara erain biar. Don. Sin. esnégaiñ, esnétela, téla.
esne-lóra, esne-loría. (c). izena. "Se dice de las flores cuya planta tiene lactus, que el vulgo hace suponer venenosas." (Etxba Eib) Ume, ezizu artu esne-lora orrek benenua dauke ta.
esnemámiñ, esnemamíña. (d). izena. Requesón. Esniai gatzarixa emon, laga puxkaten, gazuria kendu ta esnemamiña sortzen dok. Klem. Sin. gaztaimámiñ.
esne-perretxíku, esne-perretxikúa. (c). izena. Esnea duen perretxikua. Lactarius. Se les supone venenosas. Mutiko orrek esne-perretxikuz bete dau zestua.
esne-sala, esne-salia. izena. (Antzuola) "Esnearen salerosketarako gela. Esne-salia Basterretxen be bazeuan. Basarrikuak ara erute zeben esnia ta kaletarrak erosi." (Lar Antz).
esnéta, esnetía. (c). izena. Baserritarrak kalean esnea saltze lana. Guk esnetia, neu eskolan asitta gero. Aurretik ezan gurian esnetaik. Hil.
esnétela, esnételia. (c). izena. Nata. Donatorentzat, esnegoen da egositakoaren esnegaina eta esnetela egosi gabearena. Sin. apar, esnégaiñ, esnégoen, téla.
esnétsu, esnetsúa. (b). izena. Esne asko ematen duena. Zuen bei pinttia oso esnetsua da./ Esnetsuai billotxa aztia interesatzen jaku, ba subenziño aundixaua artzen dozu, da gero ardi obia urtetzeko probabilidadia be bai. Enr.
esné-zopa, esné-zopak. (c). izena. Esnea ogi-zopekin, ohiko gosaria garai batean. Esne-zopak jan eta eskolara.
ésola, ésolia. (b). izena. Itxiturak egiteko erabiltzen den makila lodia. Estaca para setos. Esolaik onenak alkaziaz einddakuak. Sin. olasi (Oñ., Lein.).
espabílau. ESPABILLAU. 1. espabílau. (a). da-du aditza. ESPABILLAU. Espabilar. 2. espabilau, espabiláua. (b). adjektiboa. ESPABILLAU. Espabilado, -a. Espabilaua da aura txikittatik./ Listua ez baiña espabillaua.
espálda, espaldía. (c). izena. Lur-sail aldapatsu eta zabala. Ladera. Zelai bat pe izan leikek. aldapa samarrian dauanian, espaldia. Klem./ Egotxian espalda baten dauka Billarrek munteixa. Ik. mendí-éspalda, silla-éspalda.
espaloi. 1. espaloi, espalóia. (b). izena. Acera. Espaloi ertza buruakin jo zeban. Ik. losa. 2. Espaloi, espalóia. (a). toponimoa. ESPOLOI, -A. San Antonio eta Bidekurutzearen artean dagoen pasialekua. El Espolón. Aintxiñan bandiak jote zeban Espoloian. Adinekoek ESPAL
éspanta, éspantia. (c). izena. (Soraluze) Upategia, sotoa. Hala deitzen zaio Goimendi eta Plazentzia aldean bestetan iputeixa deitzen zaionari. Sin. íputei.
espárbel, esparbéla. (d). izena. Makila luzearen puntan txano formako sare konikoa duen arrantza tresna. Esparavel. Eskaillotan makiña bat aldiz eiñ izan giñuan esparbelakin./ Esparbela ero erreminttak egote zien peskarakuak. Aniz. Sin. salábardo.
esparka. 1. ésparka, ésparkia. (d). izena. Banasta, galbahe eta halako ontzien uztaia, aroa. Se dice del aro superior de un cesto, cedazo, etc. Esparkia ertza dok; banasta ertza ta, banasta-esparkia ta, esan izan dok. Klem./ Burdixak zapalduta galbae esparkia apurtu da./ Artaburua bota, banasta esparkan sake eiñ eta sasira./ Ondoeza eiñ eta bekokixa zabaldu zeban silla-esparkia jota.
Silla-esparka entzuna izan da jarlekuaren ertza izendatzeko. Ik. txirrínbola, ezpan. 2. esparka, esparkia. (d). izena. Txondorra egosi ahala, egositako ikatzaren eta gabearen artean nabaritzen den maila. Esparkia esate ako ori, e, iketza eindda daona eta bestian tarte ari. Mateo.