Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
erakútsi. 1. erakutsi. (a). du aditza. ONDO. Mostrar, enseñar. ONDO edo GAIZKI ERAK Ik. erakútsittako. 2. erakutsi, erakutsíxa. (d). izena. Erakutsitakoa, erakutsi digutena. Bueno, orduan euskeraz asten ga, baiña lelengo ba, geure ikasi ori, erakutsi ori daukulako ero, erderaz asten ga. Don. (AA BergEus) Gutxi entzuna. Ik. ikúsi.
erakútsittako. 1. erakútsittako, erakútsittakua. (c). izenlaguna. Trebetasunen bat erakutsi zaion animalia.   Se dice del animal adiestrado. Kontuz orrekin; erakutsittako txakurra jaukak eta salto eingosk paparrera./ Erakutsittako tximiñuak zeuzken titiriteruak. 2. erakútsittako, erakútsittako. (c). Hezitakoa, pertsonez. Txikittan gaizki erakutsittako umiak die orrek./ Ondo erakutsitta daukazue mutikua.
erále, erale, erateille. (b). izena. Edalea.   Bebedor, -a Eztot esango mozkorra danik baiña bastante eralia bai.
erálgi. 1. eralgi. (c). du aditza. Bahetu, irina bahean pasatu.   Cerner harina. Zai zabala kendutako baiña zai birriña kendu bareko iriñez einddako ogixa dok basilloria. Bi aldiz eralgi biar izate zuan iriña ogi zurixa nai zanian. Klem./ Olatak eitteko iriña iru ero lau aldiz eralgi biar izaten da./ Ganbaran geunkan iriña eralgitzeko makina bat. Aniz./ Eralgi iriñai, eromaixan ogixa eittekuai. Don. Ik. basíllora. 2. eralgi. (d). du aditza. Dirua neurririk gabe gastatu.   Despilfarrar el dinero. Emoixok milla pezetakua ta laster eralgiko jok./ Orduerdixan eralgi juan kintzenako sobria. Ik. irázi.
éran. 1. eran. (a). du aditza. Edan.   Beber. eran txarrekua izen. esapidea. Edandakoan gaizto jarri. Eran txarrekua izen da beti Inaxio. (Lar Antz) éranda égon.. (b). esapidea. Estar bebido. Rekta erdixan baztarra joteko eranda egongo zan. eranían pasau. (c). esapidea. Gehiegi edan. Itxuria eranian pasau zan, da gero txokia kotxiakin./ Len aguazillak erretiratzen jittuan dantzatik eranian pasautakuak. 2. eran, erána. (b). izena. La bebida. Orri eranak gaitz eitten jao. eranai emon. (c). esapidea. Darse a a la bebida. Ori aspaldixan eranai emonda dago.
éranda égon.. (b). esapidea. Estar bebido. Rekta erdixan baztarra joteko eranda egongo zan.
eránontzi, eránontzixa. (c). izena. Edalontzia. Abereen edateko ontzia, oiloena batik bat. Ik. janóntzi.
erántzi. (a). du aditza. Arropak edo oinetakoak kendu.   Quitarse la ropa o el calzado. Erropak erantzi ta zuzen oera./ Oiñetakuak erantzi ta eskuan ekarri giñuzen. Jertsea, zapatak, arropak... erantzi. Ant. jantzi.
erántzun. 1. erantzun. (c). du aditza. Responder a una pregunta. Kontestau eta kontestaziño entzun dugu gure denporan, erantzun oso gutxi. Gure amak dio haren aitajaunak erantzun normal erabiltzen zuela. Ik. kontéstau. Zarata aundixa iñ ezkeo mendixak erantzun itten dau. esaera. "Laguntza eskatuz gero, laguntza lortu egiten da." (Lar Antz) 2. erantzun. (c). dio aditza. Responder a una responsabilidad. Tabernia ipintzia da errezena; gero ari erantzun ein bia jako./ Kredituai erantzun ezindda dabitz itxuria. Adiera honetan, ostera, erabili samarra da.
érañun. (a). adberbioa. ÁRAÑEUN, ÁRAÑUN, ÉRAÑEUN. Herenegun.   Antes de ayer. komentario 1
erañun-antxitik. (d). adberbioa. ARAÑUN-ANTXIT(X)IK.. Herenegun antxitik; herenegun aurretiko eguna.   La víspera de antes de ayer. Erañun-antxitik pasau zan zure urtia. Gutxi samar erabilia. Etim.: herenegun+aintzinetik, ziur asko.  Sin. eráñuntxo.
eráñuntxo. (c). ARÁÑEUNTXO, ARÁ. Herenegun antxitik.   El día anterior a antes de ayer. Gaur domekia bada erañuntxo eguena. erañun-antxitik baino erabiliagoa. Sin. erañun-antxitik.
© Jaione Isazelaia
eraregi, eraregixak (Lein.). (d). izena. (Leintz) Urritz arbolari ipurdian irteten zaizkion urritz-landare ugariak.
érari, érarixa. (b). izena. RARI. Edaria.   Bebida Uberako jaixetan erari guztia saldu i dabe.
erásan. 1. erasan, erasána. (c). izena. Esfortzua egiterakoan egindako giharre etena edo antzeko ezbeharra.   Dislocamento, distensión muscular, avería hecha al realizar un esfuerzo físico. Aizkoran zebillela erasana ein dau bizkarrian./ Burdixai eutsi ezindda ein zeban erasanak ondoren txarrak ekarri jao. Ik. zantirátu, biurrittu. 2. erasan eiñ. (c). dio aditza. (Oñati) ERASANDU (LEIN.). "Resentirse de algo, de un esfuerzo o de un exceso, por ejemplo. Asko erasan xao orri: la enfermedad le ha hecho mucho efecto." (Izag Oñ)./ Karriuen geratu be ein barik ibiltten gitzuan gu. Gero erdixetan erasandute, baiña jarri horretaiko pegau gorrixetako bat eta aurrera. (AA ArrasEus, 224. o.). 3. erasan. (d). aditza. (Oñati) Meza lagundu. "Mezia erasaten: ayudando misa.
erátxi. 1. eratxi. (d). du aditza. Ordeñar. Aittak beixak erasten diardu. Jatxi da arruntena. Sin. jarétxi, jatxi, batu. 2. eratxi. ESNIA ERATXI. Esnea jetzi behiak errapera.   Abajar la vaca la leche Beixak, jasteillia ezezauna dalako ero, batzutan esnia jaso eitten dau ta ezin izaten da ezer eiñ aiketa berriz eratxi arte. Ant. esnia jaso. 3. eratxi. (c). du aditza. Derribar. Ik. erétxi.